استاندارد سیم کشی ساختمان
mahsol
قوانین و مقررات پایه‌ای و یکسانی در کشورها برای انجام عملیات سیم‌کشی یا برق‌رسانی در سازه‌ها؛ وضع شده است که همه سازندگان ساختمان‌ها و برق‌کاران ملزم به رعایت آن‌ها هستند. این قوانین و مقررات ثابت و یکسان استاندارد سیم کشی ساختمان نامیده می‌شوند که عدم رعایت و بی‌توجهی نسبت به اصول آن؛ می‌تواند تبعات ناگواری در آینده همچون برقگرفتگی و آتش‌سوزی برای واحدهای مصرف‌کننده به همراه داشته باشد. لذا همه برق‌کاران ملزم به فراگیری همه این قوانین و آئین‌نامه‌های اجرایی؛ پیش از شروع به انجام سیم‌کشی در ساختمان‌ها هستند. این قوانین ثابت همواره توسط شهرداری‌ها و وزارت مسکن و شهرسازی کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرند. از همین‌رو بهره‌گیری از پرسنل آموزش دیده و متبحر در این حوزه بسیار حائز اهمیت است.
لازم به ذکر است که اصول و استانداردهای برق‌کشی ساختمان با برق‌کشی صنعتی متفاوت است و لازم است که برق‌کاران؛ گواهی‌نامه‌ها و مجوزهای هر کدام از این شاخه‌ها را به صورت جداگانه کسب کرده باشند و در این خصوص کلیه دانش‌های آکادمیک و تجربی را آموزش دیده باشند.
از همین‌رو استانداردهای لازم برای برق‌کشی در ساختمان‌ها؛ مجموعه اقداماتی است که لازم است در جهت تامین برق یک محل که به صورت تک‌فاز یا سه فاز است اجرایی شود. در حقیقت این استانداردها به منظور تامین و کسب ایمنی، بهداشت، بهره‌دهی مناسب، آسایش و صرفه اقتصادی مردم وضع شده‌اند. لازم به ذکر است که کوچکترین اهمال یا سرپیچی از استانداردهای برق کشی ساختمان می‌تواند منجر به حوادث و خسارت‌های جانی و مالی غیر قابل جبرانی شود.
در ذیل به رعایت تعدادی از نکات مهم موجود در استاندارد سیم کشی ساختمان اشاره می‌کنیم:
- تهیه نقشه سیم‌کشی ساختمان پیش از شروع به هر اقدامی در این حوزه
- تعیین روش کار و نوع سیم‌کشی به صورت توکار و روکار و رعایت استانداردهای هر روش
- رعایت میزان ظرفیت فیوز با محل استفاده از آن
- رعایت میزان سطح مقطع سیم با نوع کاربرد آن
- رعایت فاصله استاندارد یا حریم‌های شبکه برق‌رسانی بین کلیدها، فیوزها و پریزها با هم و با نقاط مختلف ساختمان
- استفاده از لوله‌های مخصوص برای سیم‌کشی
- تعبیه کلید محافظ جان
- استفاده از چاه ارت در ساختمان
- رعایت استانداردهای نصب فن در مکان مورد نظر
- رعایت استانداردهای لازم الاجرای برق‌کشی برای مکان‌های مرطوب
مراحل سیم کشی ساختمان
مراحل کلی سیم‌کشی سازه‌ها بر اساس استاندارد برق کشی ساختمان شامل مواردی است که در ذیل به ترتیب به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
انتخاب نوع سیستم برق‌کشی
- طراحی نقشه سیم‌کشی و یا طراحی پلان‌های برق‌کاری
- علامت‌گذاری محل قوطی‌های برقی، کلیدها و پریزهای برق روی دیوار و محل نصب روشنایی‌های دیواری و سقفی
- نصب و راه‌اندازی قوطی‌های برق روی دیوار
- اقدام به شیارزنی دیوارها برای عبور لوله‌های مختلف برقی
- انجام عملیات مربوط به لوله‌گذاری
- انجام سیم‌کشی های مورد نیاز در ساختمان
- راه‌اندازی و نصب تجهیزات روشنایی
قوانین و مقررات برق ساختمان
قوانین و مقررات برق سازه‌ها شامل قوانین استانداردی است که در برق‌کشی ساختمان لازم الاجرا هستند؛ رعایت این قوانین مربوط به استاندارد سیم کشی ساختمان در نهایت باعث حصول اطمینان مناسب از نتیجه ایمن سیم‌کشی در ساختمان‌ها خواهد شد. از جمله این قوانین و مقررات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- بکارگیری متریال استاندارد و مرغوب در سیم‌کشی از انواع سیم و کابل تا کلید، پریز و لوله‌های برقی
- پرهیز از اعمال هر گونه شلوغی در سیم‌کشی ساختمان برای تضمین امنیت و صرفه‌جویی در مصرف برق
- رعایت ظرفیت استاندارد فیوزها از قرار ذیل:
- فیوز روشنایی با ظرفیت 10 آمپر
- فیوز کنتور برق با ظرفیت 25 آمپری
- فیوز پریزها با ظرفیت 16 آمپر
- فیوز اصلی ساختمان با ظرفیت 20 آمپر
- استفاده از تکنسین ماهر و کار آزموده برقی در سیم‌کشی سازه‌ها
- مشخص کردن محل قرارگیری وسایل خانگی حجیم از قبل؛ مانند وسایل آشپزخانه از جمله یخچال
- تعریف یک فیوز مجزا برای لوازم خانگی پرمصرف مانند کولرهای گازی یا آبی
- رعایت فاصله مناسب پریزها از هم و از کف ساختمان به گونه‌ای‌که بین پریز برق با کابینت؛ فاصله 30 سانتی‌متری، پریزهای ماشین لباسشویی و اجاق گاز با فاصله 80 سانتی‌متر از کف، پریز یخچال با فاصله 120 سانتی‌متر از کف زمین در نظر گرفته شود.
قوانین و مقررات برق ساختمان در ایران
در کشور عزیز ما ایران متولی استانداردها و ضوابط لازم الاجرا در حوزه ساختمان‌سازی؛ وزارت مسکن و شهرسازی است. بر همین اساس مجموعه‌ای از استانداردهای ضروری توسط این وزارت‌خانه با عنوان مقررات ملی ساختمان تدوین شده است. مبحث 13 مقررات ملی ساختمان به موضوع مهم استاندارد سیم‌کشی ساختمان اختصاص داده شده است. لازم به ذکر است که در ایران نشریه‌ای تحت عنوان نشریه 110 منتشر می‌شود که به عنوان تکمیل مبحث 13 در هر پروژه ساختمانی در زمان برق‌کشی ساختمان لازم الاجرا است. تایید تاسیسات الکتریکی در یک ساختمان توسط مهندس ناظر؛ منوط به رعایت مقررات مبحث 13 و نشریه 110 مقررات ملی ساختمان است.
استانداردهای برق کشی ساختمان
قوانین مربوط به استاندارد برق کشی ساختمان که لازم است قطعا در زمان سیم‌کشی‌ها مورد توجه قرار گیرند و در پروژه‌های ساختمانی رعایت شوند به شرح ذیل هستند:
- اجرای تمام سیم‌کشی‌های روکار و توکار از دورن لوله‌های مخصوص عبور سیم و کابل
- استفاده از تجهیزات استاندارد برای انجام انشعابات
- رعایت تطابق جعبه‌های مربوط به پریز و کلید در سیم‌کشی توکار با نوع کلید، پریز و سیم‌کشی مورد استفاده
- رعایت استاندارد مربوط به لوله‌های سیم‌کشی به گونه‌ای‌که نسبت قطر داخلی لوله‌های سیم‌کشی بر پایه قطر دسته سیم‌ها باید حدود 1.3 درصد باشد.
- توجه به خالی بودن لوله‌ها در زمان سیم‌کشی برق سازه
- اجرای بست لوله‌های روکار به صورت دو پیچه؛ به صورتی‌که مانع تماس سقف و
- لوله‌ها با دیوار شوند و جهت اجرای مانع باید حدودا به میزان 6 میلی‌متر فاصله بین آن‌ها رعایت شود.
- برش لوله‌ها از طریق اره و صاف کردن قسمت تیز لوله‌ها با وسیله صاف کننده مخصوص
- استفاده از لوله‌های فولادی برای اتصال لوله‌کشی به دستگاه‌های دارای لرزش؛ زیرا این لوله‌ها دارای قابلیت انعطاف‌پذیری زیادی بوده و طولی به اندازه حدود 20 سانتی‌متر دارند.
- انجام اتصالات و انشعابات با استفاده از ترمینال‌های پیچی
- مجاز بودن استفاده از ترمینال‌های غیر پیچی با عایق‌بندی مناسب
- عدم ایجاد اتصال الکتریکی با پیچیدن سیم‌ها به دور یکدیگر
- غیر مجاز بودن استفاده از نوار چسب الکتریکی برای عایق‌بندی محل اتصال سیم‌ها
اشتباهات رایج برق کشی ساختمان
همان‌طور که پیش‌تر نیز به کرات اشاره شد؛ عدم رعایت اصول مربوط به استاندارد برق کشی ساختمان و بروز کوچکترین اشتباه در اجرای سیم‌کشی می‌تواند منجر به شوک الکتریکی، اتصال کوتاه و آتش‌سوزی شود و هر کدام از این اختلالات باعث بروز حوادث مالی و جانی مرگ‌بار خواهند شد. از این‌رو در این قسمت به تعدادی از اشتباهات رایج که به نوعی تخطی از استاندارد سیم کشی ساختمان محسوب می‌شوند؛ اشاره می‌کنیم که لازم است برق‌کاران از این موارد به شدت اجتناب نمایند.
- اجتناب از اتصال سیم‌ها در خارج از جعبه‌های اتصال
- عدم رها سازی کلیدها و پریزها به صورت شل
- عدم استفاده از گیره‌ها و بست‌ها برای ممانعت از آویزان شدن و اتصال سیم‌ها
- اجتناب از کوتاه کردن طول سیم‌ها بعد از اجرای سیم‌کشی
- پرهیز از اجرای عملیات سیم‌کشی بدون استفاده از محافظ
استاندارد کلید و پریز در سیم کشی
کلیدها و پریزها ابزارهای برقی اولیه برای قطع و وصل جریان برق هستند. علاوه بر استاندارد سیم کشی ساختمان قوانین و اصول خاصی نیز به صورت استاندارد برای نصب کلیدها و پریزها در ساختمان وجود دارند که در ذیل به آن‌ها می‌پردازیم:
- توجه به متصل نبودن هادی فاز و هادی خنثی به کلید در سیم‌کشی کلیدهای ساختمان
- ممنوع بودن استفاده از سیم خنثی در سیم‌کشی‌های ساختمان برای کنترل مدار
- قطع و وصل سیم هادی فاز در کلیدهای کنترل مدار مانند چراغ‌ها
- برقراری یک اتصال اضافی برای هادی محافظتی در تمام پریزها
- رعایت استفاده از پریزهای مناسب بسته به نوع کاربرد و محیط استفاده
- حداقل جریان نامی 16 آمپر در پریزهای تک‌فاز
حداقل جریان نامی 16 آمپر در پریزهای سه فاز همراه با یک یا دو اتصال اضافه؛ برای اتصال هادی‌های حفاظتی و خنثی
- توجه به جریان اسمی کلیدها در حین انتخاب کلیدها با توجه به نوع بار مدار به شرح ذیل:
جریان اسمی برابر با جریان مصرف در بارهایی با ظرفیت قدرت واحد مثل لامپ‌های رشته‌ای
جریان اسمی 2 برابر جریان مصرفی در بارهایی با ضریب قدرت خازنی در لامپ‌های گازی
جریان اسمی 1.5 برابر جریان مصرف در بارهایی با ظرفیت قدرت ری اکتیو مانند موتورها
محاسبه متراژ سیم برق ساختمان
پیش از انجام محاسبه میزان متراژ سیم برق مورد نیاز برای برق‌رسانی ساختمان؛ بر اساس استاندارد سیم کشی ساختمان لازم به طراحی نقشه برای سیم‌کشی است. گام بعدی بعد از تهیه نقشه سیم‌کشی؛ این است که طول مدارهای موجود را اندازه‌گیری کرده و سپس اعداد حاصله را با هم جمع کرد. به دلیل وجود پیچ‌ها، خم‌ها و عقبگردهای موجود در سیم‌کشی؛ بایستی رقم حاصله از جمع طول مدارها مقدار 1.5 برابر بیشتر در نظر گرفته شود. به این صورت میزان سیم مورد نیاز برای سیم‌کشی برق سازه به دست می‌آید. لازم به ذکر است که سیم‌های برق ساختمان اغلب به صورت حلقه‌ای در بازار مصرف وجود دارند. همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد در زمان خرید سیم برای سیم‌کشی ساختمان؛ بهتر است کمی بیشتر از میزان محاسبه شده اقدام به خرید کرد تا در حین اجرای برق‌کشی با کمبود سیم مواجه نگردید.
استانداردهای برق کشی ساختمان از نظر فاصله
استانداردهای برق کشی ساختمان از نقطه نظر فاصله شامل استانداردهای مشخصی هستند که لازم به رعایت هستند. رعایت این استانداردها میزان ایمنی ساختمان را افزایش داده و از این حیث دیگر خطری از نظر سیستم برق؛ ساختمان را تهدید نخواهد کرد. بعضی از مهم‌ترین این اصول و استانداردها به شرح ذیل هستند:
- رعایت فاصله هر یک از کابل‌ها از دیوار به اندازه 2 سانتی‌متر برای ایمنی بیشتر
- رعایت فاصله آویز هر یک از لامپ‌ها از سقف ساختمان به اندازه 50-30 سانتی‌متر برای تامین ایمنی و زیبایی بیشتر
- رعایت فاصله کلیدهای برق از کف ساختمان به میزان 120-110 سانتی‌متر
- اجرای فاصله‌های بین پریز آنتن تلویزیون، پریزهای برق، پریز تلفن و غیره از کف ساختمان به میزان 40-30 سانتی‌متر
- رعایت فاصله نصب پریز حمام از کف به میزان 120 سانتی‌متر برای جلوگیری از ورود آب و خطرات ناشی از آن
- قرارگیری و نصب پریز آشپزخانه از کف به فاصله 120-60 سانتی‌متر
- رعایت فاصله جعبه‌های فیوز ساختمان از لوله‌های آب و گاز به میزان 1 متر
- ایجاد فاصله قوطی‌های برق از چارچوب ساختمان به میزان 25-15 سانتی‌متر
- رعایت فاصله بین محل نصب پریزها از یکدیگر به اندازه 3 متر
- رعایت فاصله مکان نصب پریزها از درب ورودی به میزان 1.5 متر
استانداردهای برق کشی ساختمان از نظر ظرفیت فیوز
استانداردهای برق کشی ساختمان از نظر ظرفیت فیوز بسیار مهم و لازم الاجرا هستند؛ رعایت ظرفیت فیوزها در هر کدام از بخش‌های سازه بسیار اهمیت دارد از این حیث که عدم رعایت استانداردهای لازمه برای فیوز؛ قطعا ساختمان را با خطرات جدی در حوزه برق مواجه کرده و باعث ایجاد شرایط غیر ایمن در ساختمان می‌گردد. پاره‌ای از این استانداردهای لازم الاجرا برای فیوزهای ساختمان در اینجا مورد بررسی قرار میگیرد.
- ظرفیت هر کدام از فیوزها در روشنایی سازه‌ها به میزان حدودا 10 آمپر است.
- ظرفیت هر کدام از فیوزها برای پریزهای ساختمان حدود 16 آمپر است.
- ظرفیت هر کدام از فیوزها برای کنتور ساختمان‌ها حدودا 25 آمپر است.
- ظرفیت فیوزها برای فیوز اصلی ساختمان و کولر گازی حدودا 20 آمپر است.
⚡سیم و کابل غفاری عرضه کننده انواع سیم و کابل از برترین برندهای بازار با بالاترین کیفیت و بهترین قیمت بازار ⚡
کلام پایانی
در مقاله پیش‌رو تحت عنوان استانداردهای سیم کشی ساختمان به معرفی تعدادی از اصول، قوانین و استانداردهای وضع شده از سمت قانون‌گذار برای برق‌کشی ایمن ساختمان‌ها پرداختیم؛ رعایت این اصول و قوانین برای ایجاد ساختمان‌های ایمن در دراز مدت و به دور از بلایای ناشی از جریان برق از جمله برقگرفتگی و آتش‌سوزی الزامی است. همان‌طور که بررسی کردیم استانداردهای برق‌کشی شامل رعایت اصول همسان همانند فاصله‌ها، ظرفیت فیوزها، قطر سیم‌ها و مواردی از این دست هستند. بر این اساس سیم‌کشی ساختمان‌ها از جمله خدمات بسیار خطیر و حساس ساختمانی محسوب می‌شوند که بایستی قطعا و حتما به دست کارشناسان این فن سپرده شوند.
تاریخ انتشار : 1402/7/30